Over Sinterklaas en Santa Claus

De schoentjes stonden al een week klaar voor de schouw, met een wortel voor het paard, een biertje en een watertje voor Sinterklaas en zwarte piet. Vorige zaterdagochtend was het dan zover. Sinterklaas was onze kinderen niet vergeten, zelfs niet hier in de US, waar Sinterklaas door de meesten vergeten is en vervangen is door Santa Claus. Voor onze Belgische kinderen, die voor wie sinterklaas nog betekenis heeft, doet de brave man een extra inspanning. Gelukkig heeft de sint ook hier in de US helpers die ervoor kunnen zorgen dat ook onze kinderen een gevuld schoentje vinden tijdens het sinterklaasweekend. Voor Europese expat-kinderen allemaal een beetje verwarrend, want op school wordt met geen woord gerept over Sinterklaas. Onlangs vroeg Stefanie me: 'Mama, wie is zwarte piet eigenlijk?'.
Tijd dus om even op onderzoek te gaan: Hoe is het gekomen dat de heilige bisschop uit Myra, met mijter en staf, in de US geevolueerd is tot de goedlachse, dikke Santa Claus, gekleed in rood pak met wit bont, symbool van de commercialisering van het kerstfeest?
Sinterklaas is meegebracht door de eerste Europeanen die voet aan wal zetten in Amerika. Zo noemde Columbus een Haitiaanse havenstad naar St Nicholas, op 6 dec. 1492. In de 16de eeuw had Sint-Nicholas het moeilijk omdat zowel de reformatie- als de contrareformatiebeweging hem wilden bannen uit de tradities.
De kolonisten die naar Amerika kwamen na de 16de eeuw, waren voornamelijk Engelsen, en die hadden natuurlijk geen affiniteit met Sint-Nicholas. Naarmate ook Nederlanders, Duitsers, Belgen immigreerden, is stilaan toch weer Sint-Nicholas opgedoken, een Sint-Nicholasbeweging werd gesticht, vooral echter als een tegengewicht tegen de Britse St-George-bewegingen, minder met de kinderen en Sint-Nicholas als kindervriend in het achterhoofd.
Na de Amerikaanse revolutie herdachten de New Yorkers met trots hun Nederlandse roots. De 'New York Historical Society' werd opgericht in 1804, deze promootte St. Nicholas als patroonheilige van zowel de vereniging als van de stad. In 1809 sloot de schrijver Washington Irving zich aan bij de vereniging en hij schreef de satire 'Knickerbocker's History of New York', waarin St. Nicholas verschillende keren voorkwam als een goedlachse man, geen heilige, maar een elfachtige figuur met een pijp van klei. Hier ontstond de Amerikaanse legende van St. Nicholas, hoe een beeld van St. Nicholas door Nederlanders was meegebracht in een schip, een kerk was opgericht ter ere van hem en dat St. Nicholas door de schouwen naar binnen komt om geschenken te brengen voor de kinderen. In 1810 werd ter gelegenheid van het St. Nicholas dinner van de vereniging, aan de tekenaar Alexander Anderson de opdracht gegeven om de eerste Amerikaanse voorstelling van St. Nicholas te maken. Nicholas werd afgebeeld terwijl hij geschenken brengt voor kinderen, in 'stockings' (lange kousen) die de kinderen bij de haard ophangen.
Een volgende boost voor St. Nicholas kwam er in 1823 met het publiceren van een gedicht dat immens populair zou worden: 'A visit from St. Nicholas', nu beter gekend als 'The night before Christmas'.
De jaren die volgden zouden verschillende schrijvers en artiesten voorstellingen maken van St.Nicholas, en bleven die evolueren, weg van de bisschopsfiguur. In 1863 begon de politieke cartoonist Thomas Nast een serie van jaarlijkse tekeningen van St. Nicholas in 'Harper's Weekly', gebaseerd op de beschrijving uit het gekende gedicht en Washington Irving's werk. Deze tekeningen vormden de basis voor de Santa met lange vloeiende baard, jas met bont en de altijd aanwezige pijp van klei. Samen met het veranderende uiterlijk kwam ook de wijziging van St. Nicholas naar Santa Claus. In de jaren 1930 startte Haddon Sundblom met het tekenen van Santa-reklame voor coca-cola, wat hij voor de volgende 35 jaar zou doen. Zo werd Santa's beeld van de goedlachse man met baard en rood pak met witte bont, vastgelegd en werd hij tegelijk icoon van de commercialisering en werd zo verspreid over de hele wereld. Gelukkig heeft hij in Europa Sinterklaas nog niet verdrongen en ik ben blij dat we ook hier de traditie voortzetten en misschien een aantal Amerikanen nieuwsgierig hebben gemaakt naar onze Sinterklaas...
Misschien nog leuk om te weten: in Holland, Michigan, wordt Sinterklaas nog gevierd, met intrede van de Sint en sinterklaasverhalen. 'The Dutch Store' in Grand Rapids, niet ver van Holland, heeft begin december veel te doen. Eric en ik waren een paar weken terug in 'The Dutch store', Eric had er een dagje verlof voor genomen. Naast je-weet-wel vind je er Nederlandse producten zoals goudakaas en suikerbonen en Delfts. Wij brachten onder andere kaas en peperkoek mee.
(bron: Saint Nicholas and the origin of Santa Claus, St.Nicholas center)